یکی از مهمترین بخش های آسانسور، تابلو فرمان آسانسور است که در واقع می توان آن را مرکز پردازش سیستم آسانسور یا قلب آسانسور دانست، چرا که دستورهای لازم از طریق مدار فرمان به موتور فرستاده می شود و عملکرد موتور و مجموعه آسانسور وابسته به دستورات تابلو فرمان است.

تابلو فرمان آسانسور انواع مختلفی دارد؛ دو نوع متداول این تابلو ها که در در داخل کشور به طور گسترده تولید و استفاده می شوند، عبارتند از:

  • تابلو فرمان دو سرعته (SPD2)
  • تابلو فرمان تک سرعته یا درایو دار (3VF)

در این مقاله در مورد هر کدام از این سیستم های کنترل توضیح خواهیم داد و در انتها به مقایسه آن دو می پردازیم.

تابلو فرمان دو سرعته (SPD2)

در آسانسورهایی که با تابلو فرمان دو سرعته کار می کنند، از موتورهایی استفاده می شود که دارای دو سیم پیچ بوده و لذا قادر به حرکت در دو سرعت مختلف هستند. نحوه عملکرد آن بدین صورت است که هنگام حرکت از حالت سکون، موتور با دور تند شروع به حرکت کرده و در زمان کوتاهی به سرعت مورد نظر (معمولا یک متر بر ثانیه) می رسد، و هنگام نزدیک شدن به سطح طبقه مورد نظر به یکباره با تغییر دور موتور به نصف مقدار قبلی، سرعت آسانسور کاهش یافته (معمولا به نصف مقدار قبلی) و در مرحله بعد سرعت به صفر می رسد.

با توجه به این توضیحات واضح است که با تغییر سرعت ناگهانی موتور، کابین آسانسور هنگام شروع به حرکت و توقف، جابجایی های ناگهانی خواهد داشت که این حالت مطلوب نبوده و حتی الامکان باید سعی نمود تا از این مشکل جلو گیری کرد. ضمنا با توجه به اینکه در این روش موتور آسانسور به طور مستقیم راه اندازی می شود، جریان راه اندازی 5 تا 7 برابر جریان نامی از سیم پیچ موتور عبور خواهد کرد که ضمن کاهش عمر موتور، مصرف برق آسانسور را افزایش خواهد داد.

تابلو فرمان درایودار (3VF)

تابلو فرمان آسانسور درایودار یا کنترل دور موتور دستگاهی الکترونیکی است که می تواند با تغییر سطح ولتاژ و فرکانس، شرایط مطلوب جهت راه اندازی موتورها را فراهم کند و قابلیت تغییر سرعت و گشتاور را در موتور ایجاد کند.

در تابلو فرمانهای درایودار، با استفاده از یک دستگاه کنترل دور موتور (اینورتر) می توان شرایط مطلوب راه اندازی را ایجاد کرده و موتور آسانسور را به صورت نرم راه اندازی کرد. این درایو ها با تنظیم ولتاژ و فرکانس این امکان را ایجاد می کنند تا موتور به یکباره از سرعت صفر به سرعت نامی نرسد. بلکه با دور آهسته شروع به حرکت کرده و با افزایش تدریجی ولتاژ به سرعت نامی خود برسد. در سیستم هایی که با تابلو فرمان درایو کنترل می شود، دیگر با مشکل ضربه و تکان های ناگهانی کابین مواجه نخواهیم بود.

مقایسه سیستم های دو سرعته و درایو دار

در تابلو های دو سرعته به دلیل حرکت و توقف ناگهانی موتور آسانسور، ضربه های ناگهانی به کابین وارد خواهد شد؛ این موضوع جدا از اینکه شرایط بدی را به مسافرین ایجاد می کند، با ضربه های ناگهانی وارد شده به موتور، باعث کاهش طول عمر آن خواهد شد. این تنش های مکانیکی می تواند طول عمر موتور را به نصف کاهش دهد؛ در حالیکه در تابلوهای درایودار با راه اندازی نرم موتور توسط درایو، کابین به هنگام حرکت هیچ تکانی نخواهد داشت و سرعت آن با شیب ملایم افزایش خواهد یافت؛ لذا موتور در شرایطی ایده ال عمل می کند و طول عمر عادی خود را خواهد داشت.

با توجه به جریان راه اندازی بالای موتورها، در تابلوهای دو سرعته با توجه به اینکه سیستمی برای محدود کردن این جریان وجود ندارد، در هنگام حرکت، موتور جریان بالایی از شبکه کشیده که این مسئله مشکلاتی را به وجود خواهد آورد از قبیل: جریان بالای راه اندازی که از سیم پیچ موتور عبور می کند، باعث گرم شدن سیم پیچ و کاهش یافتن عمر موتور به مرور زمان خواهد شد. همچنین با توجه به اینکه آسانسور دائما در حال حرکت و توقف است، این جریان بالا به هنگام راه اندازی منجر به افزایش مصرف برق آسانسور خواهد شد. جریان راه اندازی بالا هنگام شروع به حرکت، باعث نوسان ناگهانی ولتاژ شده و سایر مصرف کننده ها را تحت تاثیر قرار میدهد؛ در حالیکه در سوی دیگر درایوها با تنظیم ولتاژ و فرکانس، جریان راه اندازی را محدود کرده و از تاثیرات منفی ناشی از جریان راه اندازی بالا جلوگیری می کنند.

مورد دیگری که میان این دو نوع تابلو فرمان تفاوت ایجاد می کند، سطح تراز کف کابین است. در تابلو فرمان دو سرعته، از آن جایی که سیستمی جهت تشخیص میزان بار وارده به موتور و تشخیص موقعیت آن وجود ندارد، سطح کف  آسانسور نسبت به طبقات، با تغییر بار قرار داشته روی آن (تعداد نفرات کابین) تغییر می کند؛ اما در سیستم های درایودار، درایو با فیدبک گرفتن از موتور، سطح ایده آل جهت توقف آسانسور را تعیین کرده و در هر حالتی هم سطح با طبقات قرار خواهد گرفت.

در آسانسورهای دو سرعته به دلیل تغییر سرعت موتور و همچنین باز و بسته شدن کنتاکتهای کنتاکتور، آلودگی صوتی زیادی ایجاد خواهد شد در حالیکه با استفاده از تابلو های درایودار، تغییر دور به صورت پله ای وجود نخواهد داشت و صداهای ناشی از کارکرد موتور به حداقل خواهد رسید.

نوع موتور استفاده شده در این دو سیستم با یکدیگر متفاوت است. در سیستم دو سرعته برای ایجاد دو سرعت مختلف از موتورهای با دو سیم پیچی استفاده میشود؛ اما در سیستم های 3VF معمولا از موتورهای با همین نام که برای این کار طراحی شده اند و فقط دارای یک سیم پیچی و در نتیجه یک سرعت نامی هستند، استفاده میشود. این موتورها معمولا دارای شفت انکودر جهت تشخیص موقعیت آسانسور هستند.

در مورد هزینه های راه اندازی این دو سیستم باید گفت که سیستم 3VF با توجه به وجود دستگاه اینورتر و قابلیت هایی که در اختیار کاربران قرار خواهد داد، هزینه اولیه بالاتری نسبت به سیستم دو سرعته خواهد داشت؛ اما باید این نکته را در نظر داشت که سیستم 3VF با بهینه سازی مصرف انرژی قادر به صرفه جویی مصرف انرژی به میزان ٪50 است؛ ضمن اینکه سیستمهای 3VF استهلاک کمتری داشته و از نظر سرویس و نگهداری کم هزینه تر هستند که با در نظر گرفتن این موارد می توان اطمینان داشت که هزینه اولیه پرداخت شده برای این سیستم ظرف مدت کوتاهی جبران خواهد شد.

در مجموع با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، استفاده از تجهیزات و ادوات الکترونیک قدرت روز به روز گسترده تر میشود، به طوریکه امروزه شاهد آن هستیم که در بخشهای مختلف مسکونی، صنعتی، تجاری و به طور کلی هر واحدی که در آن یک موتور الکتریکی در حال کار است، از دستگاه کنترل موتور استفاده خواهد شد و می توان آن را جایگزین خوبی برای روش های قدیمی دانست. شاید این تجهیزات اندکی نسبت به تکنولوژی های رایج در گذشته قیمت بالاتری داشته باشند، اما قابلیت ها و مزایایی که استفاده از این تجهیزات ایجاد خواهد کرد، کاربرد آن ها را چه از لحاظ فنی و چه از لحاظ اقتصادی توجیه خواهد کرد.

ما افتخار آن را داریم که با تجربه ای که در این مورد در طول این سالها به دست آورده ایم را با انتخاب درست تابلو فرمان برای مشتریان عزیزمان در اختیار آنها قرار داده و تابلو فرمان مناسب را با بهترین کیفیت تهیه کنیم.

  

منتشرشده در مطالب مفید